Dil ve konuşma becerilerini etkileyerek kişinin kelimeleri hatırlamasını, anlamasını ve doğru ifade etmesini zorlaştıran afazi hastalığı, beynin belirli bölgelerinde oluşan hasarla ortaya çıkıyor. Uzmanlara göre bu hastalık 3 farklı tipte seyrediyor ve belirtiler kişiden kişiye büyük farklılık gösterebiliyor.
Afazi Nedir? Beynin Dili Unutması Gibi Bir Durum
Afazi, genellikle beyin damar hastalıkları (inme), kafa travmaları ya da tümörler sonucu beynin dil işlevlerinden sorumlu bölgelerinde oluşan hasara bağlı olarak gelişen ciddi bir nörolojik bozukluktur.
Bu hastalıkta kişi, bildiği kelimeleri unutabilir, yanlış kelimeler kullanabilir ya da konuşmakta güçlük çekebilir.
Afazi bir zihinsel gerilik ya da akıl hastalığı değildir; hastanın düşünce yapısı yerinde olmasına rağmen dil üretme veya anlama yetisi bozulur.
3 Temel Afazi Türü: Her Biri Farklı Belirtiler Gösteriyor
Uzmanlara göre afazi 3 ana klinik formda sınıflandırılır. Her biri farklı beyin bölgesinin hasarına bağlı olarak ortaya çıkar:
1. Broca (Motor) Afazi:
Beynin sol ön lobunda bulunan Broca bölgesinin hasar görmesiyle oluşur.
- Hasta ne söylemek istediğini bilir ancak kelimeleri üretmekte zorlanır
- Cümleler kısa ve bozuk yapıda olur (“gel… yemek… hazır”)
- Konuşma çabası vardır ancak akıcılık yoktur
- Anlama becerisi genellikle korunmuştur
2. Wernicke (Duyusal) Afazi:
Beynin sol arka bölgesindeki Wernicke alanında hasar söz konusudur.
- Hasta akıcı konuşur ancak söyledikleri çoğu zaman anlamsızdır
- Anlamlı cümle kurmakta güçlük çeker, kelime uydurmaları olabilir
- Karşıdakini anlama becerisi de zayıflar
- Hasta farkında olmadan anlamsız konuşmalar yapabilir
3. Global Afazi:
Geniş beyin hasarına bağlı olarak ortaya çıkar ve en ağır formdur.
- Hem anlama hem konuşma becerileri ciddi düzeyde bozulur
- Hasta birkaç kelime dışında konuşamaz
- İletişim büyük ölçüde kesilir
- Yoğun rehabilitasyon ve bakım gerektirir
Kimlerde Görülür? Hangi Risk Faktörleri Öne Çıkıyor?
Afazi genellikle:
- İnme (felç) geçirenlerde
- Kafa travması yaşayanlarda
- Beyin tümörü bulunan hastalarda
- Alzheimer veya diğer dejeneratif beyin hastalıklarında
görülür.
60 yaş üzeri bireylerde daha sık rastlansa da her yaşta ortaya çıkabilir. Özellikle dil becerilerinin yoğun olarak kullanıldığı işlerde çalışan bireylerde hastalığın etkisi daha belirgin olabilir.
Erken Belirtiler Nelerdir? Ne Zaman Şüphelenmeli?
Afazinin başlangıç belirtileri şunlar olabilir:
- Cümle kurmakta zorluk
- Tanıdık kelimeleri hatırlayamama
- Sözcükleri birbirine karıştırma
- Sorulara alakasız yanıt verme
- Yazı yazarken harfleri eksik ya da karışık kullanma
Bu belirtiler fark edildiğinde nöroloji uzmanına başvurulması ve beyin görüntüleme yöntemleriyle tanı konulması hayati önem taşır.
Tedavisi Var mı? Hangi Yöntemler Uygulanıyor?
Afazinin tedavisi, hasarın boyutuna, nedenine ve süresine bağlı olarak değişir.
Temel tedavi yöntemleri:
- Konuşma ve dil terapisi
- Nörolojik rehabilitasyon programları
- İlaç tedavisi (eşlik eden durumlara yönelik)
- Aile eğitimi ve psikososyal destek
Erken dönemde başlanan terapi, hastanın yeniden iletişim kurma becerisini kazanmasında kritik rol oynar.
Afazi ile Yaşam: Aile ve Çevrenin Rolü Büyük
Afazi hastalarının tedavi sürecinde en büyük destek, aile bireylerinden ve yakın çevresinden gelir.
- Hastayla yavaş, net ve basit cümlelerle konuşmak
- Sabırlı ve teşvik edici bir tutum sergilemek
- Alternatif iletişim yöntemlerini (jest, yazı, resim) kullanmak
gibi yaklaşımlar, iyileşme sürecine olumlu katkı sağlar.
Dilersen, afazili bireyler için özel iletişim teknikleri ya da Türkiye’deki afazi merkezleri hakkında da detaylı bir içerik hazırlayabilirim. Hazırsan devam edebilirim.
4o
